Peranan Perkhidmatan Udara Luar Bandar (RAS): Nadi Kehidupan Komuniti Pedalaman Sarawak dan Sabah

  

Pengangkutan udara terus memainkan peranan penting sebagai nadi kehidupan bagi komuniti pedalaman di Malaysia Timur, khususnya di Sarawak dan Sabah. Dengan keadaan muka bumi yang mencabar serta kekangan infrastruktur jalan raya yang terhad, perjalanan udara telah menjadi pilihan paling praktikal dan efisien bagi menghubungkan kawasan terpencil ini dengan dunia luar. Bagi penduduk di kawasan pedalaman yang jauh daripada pembangunan arus perdana, perkhidmatan ini adalah lebih daripada sekadar kemudahan; ia adalah lifeline yang memastikan kelangsungan hidup dan kesejahteraan mereka.

 

Perkhidmatan Udara Luar Bandar: Tulang Belakang Hubungan Komuniti Terpencil

Sejak beberapa dekad lalu, Perkhidmatan Udara Luar Bandar (RAS) telah memainkan peranan penting dalam merapatkan jurang antara kawasan terpencil dan pusat-pusat bandar. RAS berfungsi sebagai penghubung yang menghubungkan penduduk di kawasan terpencil seperti Ulu Baram di Sarawak dan Lahad Datu di Sabah dengan kawasan bandar. Dengan menyediakan perkhidmatan penerbangan yang tidak berorientasikan keuntungan, RAS membolehkan komuniti pedalaman mengakses keperluan asas, perkhidmatan kesihatan, dan pendidikan dalam tempoh masa yang jauh lebih singkat berbanding perjalanan darat yang mengambil masa berhari-hari.

Antara lokasi yang mendapat manfaat besar daripada perkhidmatan ini adalah Long Akah, yang terletak di kawasan pedalaman Ulu Baram. Melalui lapangan terbang Short Take-Off and Landing (STOLport) yang beroperasi di kampung Long San, penduduk kawasan sekitar dapat menikmati perjalanan udara yang menjimatkan masa, terutamanya apabila berurusan di bandar seperti Miri atau Marudi.

Menurut Ahli Dewan Undangan Negeri (ADUN) Telang Usan, Datuk Dennis Ngau, perkhidmatan RAS amat penting dalam menyokong kehidupan seharian penduduk di kawasan tersebut. “Masa perjalanan darat sejauh enam jam dari Ulu Baram ke Miri atau Marudi dapat dipendekkan kepada kurang daripada satu jam menggunakan RAS. Dalam situasi kecemasan perubatan, perkhidmatan ini bukan sahaja menjimatkan masa tetapi juga boleh menyelamatkan nyawa,” jelas beliau.

 

Komitmen Kerajaan Melanjutkan Subsidi RAS

Walaupun pada asalnya subsidi RAS dijadualkan berakhir pada Disember 2024, keputusan kerajaan Persekutuan untuk melanjutkan subsidi ini hingga penghujung tahun mencerminkan komitmen teguh mereka untuk memastikan hubungan komuniti luar bandar terus terpelihara. Keputusan ini dilihat sebagai langkah strategik untuk menjamin kemudahan perhubungan bagi masyarakat yang amat bergantung pada perkhidmatan ini.

Bagi merealisasikan kesinambungan perkhidmatan RAS, kerajaan telah memperuntukkan sejumlah RM209 juta setahun untuk menampung kos operasi dan penyewaan pesawat. Pada masa ini, MASwings, anak syarikat Malaysia Aviation Group (MAG), mengendalikan perkhidmatan RAS di 40 laluan di Sarawak dan Sabah menggunakan pesawat ATR72 dan Twin Otter Viking, yang sesuai untuk penerbangan jarak dekat ke kawasan yang sukar diakses.

Di kawasan seperti Ba’kelalan, RAS telah beroperasi sejak tahun 1960-an, memberikan perkhidmatan yang kritikal dalam mengangkut barangan asas, menangani kes kecemasan, dan menghubungkan penduduk kampung dengan kawasan bandar. Menurut ADUN Ba’kelalan, Baru Bian, laluan Miri-Lawas-Miri adalah antara laluan penting yang perlu diteruskan meskipun terdapat akses alternatif melalui jalan balak. “Perjalanan melalui Brunei sebagai alternatif adalah tidak praktikal kerana memerlukan pasport. Laluan ini masih relevan dan sangat diperlukan oleh penduduk kami,” katanya.

Beliau turut berkongsi bahawa ramai penduduk di kawasan tersebut pernah menggunakan penerbangan RAS untuk mengangkut bahan binaan seperti simen dan atap zink. Selain itu, pelancong yang ingin melawat kawasan Ba’kelalan juga bergantung kepada perkhidmatan ini, menjadikannya penting bukan sahaja untuk kegunaan penduduk tempatan tetapi juga untuk sektor pelancongan.

 

Tanggungjawab Sosial Kerajaan dan Masa Depan RAS

Ahli akademik dan Felo Akademi Sains Malaysia, Prof. Datuk Dr Jayum Jawan, memuji langkah kerajaan melanjutkan subsidi RAS dan menyifatkannya sebagai satu tanggungjawab moral yang perlu dilaksanakan oleh kerajaan untuk memastikan semua rakyat, termasuk mereka yang tinggal di kawasan terpencil, mendapat akses yang adil kepada perkhidmatan asas.

Menurut beliau, subsidi kerajaan amat penting untuk mengekalkan kesinambungan perkhidmatan ini kerana jumlah penumpang di kawasan pedalaman biasanya tidak mencukupi untuk menjadikan operasi ini menguntungkan. Beliau juga mencadangkan agar syarikat penerbangan swasta menyumbang kepada operasi RAS melalui program tanggungjawab sosial korporat (CSR).

“Perkhidmatan RAS tidak seharusnya dilihat dari perspektif keuntungan semata-mata. Ia perlu dilihat sebagai tanggungjawab sosial untuk rakyat, di mana akses kepada perhubungan adalah hak semua individu tanpa mengira lokasi mereka,” tegasnya.

 

Pengambilalihan MASwings oleh Kerajaan Sarawak: Cabaran dan Harapan Baharu

Keputusan kerajaan negeri Sarawak untuk mengambil alih MASwings menandakan permulaan lembaran baharu dalam evolusi perkhidmatan udara luar bandar di negeri ini. Dengan pengambilalihan tersebut, Sarawak kini berada dalam kedudukan untuk menguruskan rangkaian perkhidmatan udara penting ini secara berdikari, membuka ruang untuk pelbagai peluang dan cabaran baharu.

Premier Sarawak, Tan Sri Abang Johari Openg, baru-baru ini mengumumkan bahawa kerajaan negeri telah memuktamadkan rundingan dengan Malaysia Aviation Group (MAG) untuk mengambil alih MASwings. Pengambilalihan ini memberikan Sarawak kebebasan untuk merancang dan mengurus operasi perkhidmatan udara luar bandar mengikut keperluan dan keutamaan tempatan.

Sementara itu, Menteri Pengangkutan, Anthony Loke, menyatakan bahawa kementerian akan merundingkan perjanjian jangka panjang bagi memastikan kesinambungan perkhidmatan selepas pengambilalihan selesai. Langkah ini dilihat sebagai usaha penting untuk mengekalkan integriti perkhidmatan RAS dan memastikan ia dapat memenuhi keperluan masyarakat pedalaman secara konsisten.

 

Manfaat Ekonomi dan Sosial Perkhidmatan Udara Luar Bandar

Perkhidmatan RAS bukan sahaja memberikan manfaat dari segi pengangkutan tetapi juga berpotensi menjadi pemangkin kepada pembangunan ekonomi di kawasan pedalaman. Dengan wujudnya perkhidmatan ini, penduduk tempatan dapat membawa hasil pertanian ke bandar untuk dipasarkan, sekali gus meningkatkan pendapatan mereka. Selain itu, kehadiran pelancong yang bergantung kepada RAS untuk mengakses lokasi seperti Ba’kelalan juga membantu menjana pendapatan bagi komuniti setempat melalui aktiviti pelancongan.

Tambahan pula, akses yang lebih baik kepada perkhidmatan kesihatan, pendidikan, dan barangan keperluan asas dapat meningkatkan taraf hidup penduduk pedalaman, mewujudkan keseimbangan sosial antara kawasan bandar dan luar bandar.

 

Cabaran dalam Menjayakan Perkhidmatan RAS

Walaupun RAS memberikan banyak manfaat, terdapat cabaran besar yang perlu diatasi untuk memastikan perkhidmatan ini kekal relevan dan berdaya maju. Salah satu cabaran utama adalah kos operasi yang tinggi, terutamanya di kawasan dengan bilangan penumpang yang rendah. Ini menjadikan subsidi kerajaan sebagai elemen penting dalam memastikan kesinambungan perkhidmatan.

Selain itu, faktor cuaca yang tidak menentu dan keadaan geografi yang sukar juga menjadi cabaran kepada operasi penerbangan di kawasan pedalaman. Oleh itu, teknologi dan infrastruktur yang lebih baik perlu dibangunkan untuk meningkatkan kecekapan dan keselamatan perkhidmatan ini.

 

RAS Sebagai Simbol Komitmen kepada Rakyat Pedalaman

Perkhidmatan Udara Luar Bandar (RAS) adalah lebih daripada sekadar pengangkutan; ia adalah simbol komitmen kerajaan terhadap pembangunan inklusif dan kesaksamaan sosial. Dengan melanjutkan subsidi dan mengambil alih operasi MASwings, kerajaan negeri Sarawak menunjukkan kesungguhan mereka untuk memastikan bahawa penduduk pedalaman tidak terpinggir dalam arus pembangunan negara.

Walaupun terdapat pelbagai cabaran yang perlu diatasi, potensi RAS untuk meningkatkan kesejahteraan ekonomi dan sosial penduduk pedalaman adalah sesuatu yang tidak boleh diabaikan. Dengan sokongan berterusan daripada kerajaan Persekutuan dan negeri, serta penglibatan sektor swasta, masa depan RAS kelihatan cerah sebagai nadi kehidupan komuniti pedalaman di Sarawak dan Sabah.